Tạo hình và làm mịn với các loại dũa thông dụng

Phân biệt giữa thuật ngữ Rasps và Files 

Rasps và files đều là công cụ cắt và mài được sử dụng trong tạo hình và làm mịn gỗ và kim loại, nhưng chúng có những đặc điểm khác nhau:

Files (Thường được gọi là dũa sắt) 

• Là công cụ làm mịn và mài được làm từ thép cứng.
• Có các răng hoặc gai được đặt đều trên bề mặt.
• Sử dụng để loại bỏ vật liệu và tạo ra bề mặt phẳng và mịn.
• Có nhiều loại dũa sắt khác nhau, chẳng hạn như dũa sắt phẳng, dũa sắt tròn, dũa sắt tam giác,…

Rasps (Thường được gọi là dũa gỗ) 

• Là công cụ mài được làm từ thép mềm hơn phù hợp với gỗ
• Có răng lớn, không đều trên bề mặt.
• Được sử dụng để loại bỏ vật liệu nhanh chóng, thường được sử dụng trong việc tạo hình và làm mịn các bề mặt gỗ, nhựa hoặc kim loại.
• Loại dũa này để tạo ra hình dạng và kết cấu nhanh chóng hơn so với files.

Tóm lại, files (Dũa sắt) thường được sử dụng để tạo ra bề mặt phẳng và mịn, trong khi rasps (Dũa gỗ) được sử dụng để loại bỏ vật liệu nhanh chóng và tạo hình ban đầu

Dũa gỗ (Rasps)

Loại dũa này có thể được nhận diện dễ dàng bởi các răng cắt tam giác nổi bật trên bề mặt của dũa. Dũa gỗ là một loại dụng cụ hoàn hảo để thực hiện các công việc tạo hình và điêu khắc ban đầu trên vật liệu gỗ. Một điểm mạnh của loại dũa này là khả năng làm việc tốt trên gỗ mà không gây ra tình trạng nứt gỗ tại những điểm nơi vân gỗ thay đổi hoặc khi loại gỗ đó có những đường vân phức tạp. Khác với các công cụ tạo hình khác như dao rút hay bào gỗ, dũa gỗ có thể tạo hình mà không gây hại cho gỗ như các công cụ khác.

Sử dụng dũa gỗ là một quá trình khá tự nhiên và đơn giản, nhưng có vài mẹo có thể giúp bạn thực hiện các cú cắt nhanh chóng để có bề mặt mịn màng hơn. Khi bạn đang sử dụng dũa gỗ, hãy bắt đầu việc tạo hình bằng cách thực hiện các đường mài đều nhẹ để có thể xác định được góc mài yêu thích của bạn. Điều này cực kỳ quan trọng khi bạn sử dụng dũa gỗ có tay cầm tròn, vì nhiều loại dũa gỗ chỉ được thiết kế để sử dụng cho mỗi tay trái hoặc tay phải.
Sau đó hãy sử dụng các đường mài dài và liên tục, giữ góc dũa nghiêng khoảng 45 độ đồng thời di chuyển dũa gỗ xuống và qua cùng một lúc trên bề mặt làm việc, như được thể hiện ở mũi tên trong hình ảnh dưới đây. Trong quá trình làm việc, hãy để công cụ làm phần lớn công việc, một chiếc dũa gỗ sắc bén sẽ không đòi hỏi quá nhiều lực để mài. Ngược lại, một chiếc dũa mòn có thể khiến bạn gặp tình trạng trượt qua bề mặt làm việc thay vì mài nó.

Với dũa gỗ, giống như các công cụ cầm tay khác bạn sẽ nhận lại được giá trị xứng đáng với những gì bạn bỏ ra. Đầu tiêu là loại dũa gỗ cơ bản (General-purpose rasp) có các hàng răng thô đều nhau và thường để lại một bề mặt khá nhăn sau mỗi lần sử dụng. Chất lượng mài thấp nên thường được dùng để mài các lớp gỗ ban đầu trước khi được tạo hình bằng các loại dũa khác.

Những loại dũa gỗ chất lượng cao hơn là dũa gỗ dành cho người làm mô hình (Grobet Patternmaker’s rasp) và dũa gỗ dành cho thợ làm tủ (Hand-stitched Cabinetmaker’s rasp). Những công cụ này có hàm răng đan xen, để lại một bề mặt mịn hơn so với dũa gỗ cơ bản.
Dũa gỗ dành cho việc chế tạo mô hình (Grobet Patternmaker’s rasp) được thiết kế cho việc tạo các mô hình gỗ, răng của loại này thường được cắt bằng máy tạo ra một hiệu suất mài nhất quán.

Còn dũa dành cho thợ làm tủ (Hand-stitched Cabinetmaker’s rasp) thường được thiết kế để có thể phù hợp cho việc mài các góc của tủ và thường tốn ít thời gian để làm sạch các kẽ răng. Vì vị trí của các răng có sự biến đổi, điều này tạo ra một đường cắt không bị rung lắc, tức là quá trình gọt gỗ diễn ra mượt mà và không tạo ra những đường chia cắt không mong muốn. Loại dũa này có răng dài đến mép của dụng cụ cho phép bạn cắt sâu vào góc một cách dễ dàng. Thêm vào đó, các răng cũng giữ nguyên đến phần đầu nhọn hình nón của dụng cụ, giúp nó trở nên linh hoạt và sử dụng được ở những vị trí khó tiếp cận trên bề mặt gỗ